قدس آنلاین: چند سالی اســت زنگ خطر کاهش رشــد جمعیت و به دنبال آن کاهش شیب صعودی رشد جمعیت به گوش می‌رســد و پژوهشگران بارها درباره پیامدها و خطرات ناشی از کاهش روند افزایش جمعیت در کشور هشدار داده‌اند. مقام معظم رهبری نیز در ســخنرانی‌های مختلف بارها درباره وضع کنونی جمعیت هشدار داده و نهادهای مختلف به نوبه خود برای ایجاد شرایط مناســب افزایش جمعیت گام‌هایی برداشــته‌اند. با این حال روند کنونی افزایش جمعیت ایران نشان می‌دهد متوسط سن در ۳۰ سال آینده به ۶۰ سال خواهد کرد و این موضوعی است که قدرت ملی را در مقایسه با آنچه در اسناد بالادستی نظام اسلامی هدف‌گذاری شده، با مشکل روبه‌رو خواهد کرد.
حمایت از سیاست تحکیم خانواده به دور از سطحی‌نگری
امیر محمود حریرچی، رئیس سابق مرکز توسعه و تحقیقات وزارت بهداشت و استادیار دانشکده علوم بهزیستی و توانبخشی نیز در این خصوص می‌گوید: در حال حاضر در ۶۵ درصد کشورهای دنیا، سیاست‌های جامعی برای حمایت از خانواده و فرزندآوری در حال اعمال و اجراست و به اشکال مختلف از خانواده و فرزندآوری حمایت می‌کنند. به نظرم برخلاف سایر موضوع‌ها که نباید چشم و گوش بسته از غرب تبعیت کنیم اتفاقاً در زمینه سیاست‌های حمایتی جمعیت باید به عملکرد غربی‌ها دقت داشته باشیم!
۹۵ درصد این اقدام‌ها را می‌توان در کشور اجرایی کرد و به عبارتی باید دقیقاً راه آن‌ها را در سیاست‌های تشویقی جمعیتی طی کنیم!
این متخصص بهداشت عمومی با اشاره به مشکلات مختلفی که فراروی جوانان در خصوص ازدواج و فرزندآوری وجود دارد، می‌گوید: لازم است مسئولان از سیاست تحکیم خانواده حمایت کنند؛ باید به دور از هرگونه سطحی‌نگری و شعارسرایی، رفتاری شکل گیرد که ازدواج‌های به‌موقع، آسان و ماندگار در کشور نهادینه شوند. با توجه به کاهش شدید نرخ باروری، ایران در سه دهه اخیر و خطراتی که آینده جوانی جمعیت کشور را تهدید می‌کنند، با تأمل در شاخص‌های مختلفی که با این مسئله مرتبط است، ضرورت دارد جوانان پس از ازدواج، فرزندآوری را به تأخیر نیندازند و با فاصله‌گذاری حداکثر ۱۸ تا ۲۴ ماه، تعداد مناسب فرزندان خود را در دوره مطلوب باروری تنظیم کنند. متأسفانه آمارهای ناباروری اولیه و ثانویه در ایران بیش از میانگین جهانی است؛ دیر ازدواج کردن، تأخیر در فرزندآوری و فاصله سنی زیاد بین فرزندان و استفاده طولانی مدت از روش‌های پیشگیری از بارداری، سبب تأخیر در تشخیص، درمان دشوار و افزایش میزان ناباروری می‌شود؛ بنابراین توصیه به ازدواج و فرزندآوری در سن مناسب، در تشخیص زودرس و درمان سریع و نیز پیشگیری از ناباروری اهمیت دارد.
معضل افزایش سن ازدواج و فرزندآوری
دکتر حریرچی می‌افزاید: گسترش فرهنگ تک‌فرزندی وجه دیگر کاهش جمعیت است که عوارض زیادی دارد؛ از جمله پیامدهای کنترل جمعیت درازمدت در جامعه، روی آوردن به تک فرزندی، فاصله‌گذاری طولانی بین فرزندان و به هم خوردن تنظیم تربیتی فرزندان است؛ در این راستا هم‌اکنون مشکلات زیادی به وجود آمده و در آینده هم تشدید خواهد شد؛ بررسی‌ها در کشورهایی که در گذشته برنامه‌های کنترل جمعیت را دنبال کرده‌اند، حاکی است این برنامه‌ها، سن ازدواج و فرزندآوری پدر و مادرها را افزایش داده و بین آن‌ها و فرزندانشان شکاف نسلی و در نتیجه اختلال تربیتی ایجاد کرده است؛ از این رو این کشورها، ازدواج جوانان در سنین زیر ۳۰ سال و حداقل سه فرزندی را توصیه می‌کنند و همان‌طور که گفته شد برای این منظور مشوق‌ها و امکانات زیادی را به صحنه آورده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: چند سال پیش در سوئد، آلمان و انگلیس نرخ رشد جمعیت منفی و بلافاصله مشوق‌هایی برای اصلاح آن در نظر گرفته شد؛ به این صورت که مثلاً در انگلیس، به محض احساس خطر کاهش جمعیت، سیاست‌های تشویقی فرزندآوری تصویب و برای زوج‌های کم درآمد، حقوق ماهیانه و خانه‌های اجتماعی در نظر گرفته شد. اگر بچه‌ای به دنیا بیاید تا پیش از ۱۵ سالگی ماهیانه ۸۰ پوند به حساب مادر واریز می‌شود؛ در واقع انگلیس برای این مسئله هزینه صرف می‌کند یا در سوئد، اگر زن شاغلی فرزندی به دنیا بیاورد، دو سال مرخصی با حقوق به او تعلق می‌گیرد! این در حالی است که در کشور ما هنوز بر سر ۹ ماه مرخصی زایمان زنان شاغل مسئله وجود دارد و گاهی منجر به اخراج مادران از کار می‌شود و یا حتی برای دو ساعت مرخصی مادران شیرده نیز مقاومت وجود دارد و هیچ‌گاه «ساعت شیر مادران» به رسمیت شناخته نشده است.
فرهنگ تک‌فرزندی
وی با تأکید بر اینکه باید فرزندآوری در جامعه به یک فرهنگ تبدیل شود، می‌افزاید: دولت باید از طریق توسعه اقتصادی، افزایش تولید و ایجاد کار با درآمد مکفی که حداقل‌های نیاز هر خانواده را رفع کند، بیمه جامع و فراگیر، خدمات سلامت و آموزش مناسب و رایگان، پرداخت کسری هزینه‌های خانواده با تأمین نیازهای اساسی آن‌ها نظیر خوراک، پوشاک، مسکن و... به عنوان حق و نه به عنوان صدقه و یا از سر لطف، از تشکیل خانواده و بقای در خور کرامت انسانی آن حمایت کند. با در پیش گرفتن این رویه بدون تردید شاهد کاهش سن ازدواج، افزایش نرخ باروری و در نهایت افزایش میزان رضایت‌مندی از زندگی آحاد جامعه و فاصله‌گیری از کاهش فاجعه‌بار نرخ رشد جمعیت در کشور خواهیم بود.
تهدیدهای جمعیتی پدیده طلاق و سقط‌های غیر درمانی
حریرچی آمار رو به رشد طلاق را یکی از مهم‌ترین تهدیدهای جمعیتی کشور عنوان می‌کند و می‌گوید: به طور حتم یکی از دلایلی که آمار ازدواج را پایین می‌آورد، آمار بالای طلاق است؛ زیرا این تصور به وجود آمده که ازدواج‌ها به نتیجه نمی‌رسند! نسبت ازدواج به طلاق در حال حاضر چهار به یک و در شمال تهران سه به یک و زیر یک سال است! نکته دیگری که باید بر آن تمرکز کنیم این است که در حال حاضر دختران تحصیلاتشان بالا رفته؛ بالا رفتن سطح تحصیلات به معنای بالا رفتن سطح توقع آن ها در زمینه انتخاب همسر و برخی از حقوق زناشویی است. براساس یک تحقیق دانشگاهی، ۷۰ درصد طلاق‌ها توسط زن‌ها درخواست داده می‌شود و ۷۵ درصد آن‌ها به دلیل نارضایتی از همسر است!
به گفته وی مسئله مهم دیگر آمار بالای «سقط غیر درمانی» در کشور است! سال ۱۳۹۲ تعداد سقط‌های نامطمئن حدود ۹۰ هزار مورد در سال بود، اما با کاهش خدمات تنظیم خانواده که بخشی از خدمات بهداشت باروری و سلامت زنان بود، مسئولان کشور این خدمات را موجب کاهش نرخ رشد طبیعی جمعیت عنوان کردند و نتیجه آن شد که در حال حاضر با برآورد سالانه حدود نیم میلیون سقط جنین و صدمات بالای جسمی و روانی ناشی از آن مواجه‌ایم، به طوری که فقط ۵ درصد سقط‌هایی که در کشور انجام می‌شود درمانی است و ۹۵ درصد آن‌ها غیردرمانی یا به نوعی سقط جنایی محسوب می‌شود.
نظر شما